Aan de slag

In 4 stappen naar een ontdeklab

Op steeds meer plekken ontstaan inspiratieruimtes waarin leraren en leerlingen kennis kunnen maken met nieuwe technologie en ermee experimenteren. Dergelijke ontdeklabs winnen aan populariteit. De ervaringen van een aantal labs zijn gebundeld in de praktische 'handreiking ontdeklabs in het onderwijs'. Doe er je voordeel mee!

In de 'handreiking ontdeklabs voor het onderwijs' zijn conclusies uit onderzoek aangevuld met bevindingen uit werksessies met ervaringsdeskundigen uit het onderwijsveld en een aantal gespecialiseerde onderwijsadviseurs. De handreiking van Kennisnet en de PO-Raad vormt hiermee een praktisch document vol handige tips. Daarnaast staat er een overzicht in van ontdeklabs die te bezoeken zijn en/of kunnen dienen als inspiratiebron.

Een van de belangrijke tips uit de werksessies? "Laat je inspireren door goede voorbeelden en stel vragen aan experts, maar houd altijd het eigen doel voor ogen. En zorg voor verbinding: met de onderwijsvisie, met het curriculum en de onderwijspraktijk."

Fasegewijs aan de slag 

De handreiking beschrijft vier fasen om te komen tot een goed lopend ontdeklab: verkenning, besluitvorming, inrichting en exploitatie. Deze lopen vaak dynamisch in elkaar over. 

Fase 1: verkenning

Bij de start zijn twee zaken cruciaal: bepaal samen het doel van het ontdeklab én besteed tijd aan het creëren van draagvlak op bestuurlijk niveau en binnen de organisatie zelf.

Tips uit de praktijk

  • Een ontdeklab werkt pas wanneer dit aansluit bij de onderwijsvisie of gekoppeld is aan een strategisch doel. Denk hier in de verkenningsfase dus goed over na.
  • Wees kritisch en denk ook aan alternatieven, zoals samenwerken met andere besturen of gebruik maken van reeds bestaande ontdeklabs.
  • Bezoek samen met een projectteam andere ontdeklabs en laat je inspireren.
  • Visualiseer de ideeën voor de fysieke ruimte en denk hierbij ook goed na over de randvoorwaarden, zoals grootte, bereikbaarheid en kosten.

Fase 2: besluitvorming

In de besluitvormingsfase maak je een projectplan, onderzoek je mogelijke samenwerkingen en stel je een begroting op. In deze fase krijg je helderheid over de haalbaarheid en kosten van een ontdeklab.

Tips uit de praktijk

  • Maak slimme keuzes voor de uitgaven en financiering.
  • Maak heldere afspraken als je gaat samenwerken met een ander bestuur, gemeente of (onderwijs)organisatie.
  • Start een pilot; zo kun je ontdekken of het ontdeklab aansluit bij de behoeften uit de praktijk en wat er beter kan.
  • Communiceer vroegtijdig binnen de organisatie en zorg voor betrokkenheid.

Fase 3: inrichting

In deze fase ga je aan de slag met de aanschaf van materialen, het bijeenbrengen van een team en het samenstellen van een inhoudelijk aanbod en lesprogramma’s. Zorg voor variatie, zonder het doel van het ontdeklab uit het oog te verliezen.

Tips uit de praktijk

  • Schaf niet meteen dure materialen of gadgets aan die niet bij het doel van het ontdeklab passen.
  • Zorg dat in je ontdeklab verschillende didactische vormen mogelijk zijn, bijvoorbeeld door flexibele inrichting en materiaal.
  • Communiceer over (het aanbod van) het ontdeklab, niet alleen binnen je organisatie maar ook daarbuiten.

Fase 4: exploitatie

Zodra je lab gereed is, kun je van start gaan. Je blijft bekijken op welke manier je kunt verbeteren. Evalueer en reflecteer, altijd met het eerder gestelde doel als uitgangspunt. Houd er ook rekening mee dat materialen onderhouden moeten worden en dat er steeds nieuwe technologie beschikbaar komt. Hoe ga je hiermee om?

Tips uit de praktijk

  • Wees gastvrij en sta open voor externe bezoekers: het houdt je scherp en zorgt ervoor dat je blijft leren en verbeteren.
  • Zorg dat je lab altijd op orde is: dat het er schoon is en dat materialen werken.
  • Blijf werken aan zichtbaarheid en blijf bestuurders en schoolleiders betrekken.

Meer over ontdeklabs 

Ontdeklabs zijn fysieke ruimtes waarin technologie aanwezig is die (nog) niet breed ingezet wordt in het onderwijs. Hiermee geven schoolbesturen hun leerlingen en leraren de ruimte om nieuwe kennis op te doen en spelenderwijs nieuwe ICT-toepassingen te ontdekken en te benutten.
 

Doelen 

  • enthousiasmeren van leerlingen voor 21e eeuwse vaardigheden en het werken met ICT en technologie
  • bevorderen van ICT-bekwaamheid en de digitale geletterdheid van leraren.

In de praktijk lopen deze doelen door elkaar heen, waarbij er één primair is.

Alle soorten 

Er is geen heilige succesformule voor ontdeklabs. Ze zijn er in allerlei soorten en maten. Ze verschillen in doel, doelgroep, inrichting en daarmee ook in de benodigde investeringen en bemensing. Logisch, want ieder schoolbestuur is anders.

Typen 

We zien vier typen ontdeklabs, met elk een andere focus. Gericht op: 

  • ICT-maakonderwijs
  • 21e eeuwse vaardigheden
  • leren programmeren
  • het opdoen van ICT-inspiratie