Interview

Les op afstand: Scholengroep Dynamiek doet het zo

Video’s opnemen, live instructies geven in een virtueel klaslokaal, digitale vragenuurtjes houden en online challenges bedenken. Nu leerlingen door de coronacrisis massaal thuis zitten, halen scholen alles uit de kast om lesgeven op afstand leuk én makkelijk te maken. Bij Scholengroep Dynamiek verloopt de omslag verrassend soepel, vertelt manager ICT Mieke Engelbertink. “Ik ben supertrots op de energie en creativiteit die vrijkomt!”

Week 2: Hoe staat het er nu voor?

Het voelt een beetje vreemd om te zeggen in deze crisistijd, vindt Mieke Engelbertink, maar bij Dynamiek zitten zij en haar collega’s in een fijne flow. Toen het nieuws hen bereikte dat alle scholen per 16 maart zouden sluiten, ging meteen de knop om. “Nu de noodzaak van digitaal werken bij iedereen is geland, hoeven we niemand meer te overtuigen. Alle schoolteams gaan enthousiast aan de slag.”

Vanaf 2017 staat innoveren met ICT bij Scholengroep Dynamiek, met twintig basisscholen uit de gemeenten Horst aan de Maas en Venray (Noord-Limburg), al hoog op de agenda. Engelbertink: “We hebben geïnvesteerd in goede ICT-voorzieningen, online samenwerking, bijscholing en ondersteuning van leraren, informatiebeveiliging en het inzetten van ICT om de talenten en mogelijkheden van leerlingen optimaal te benutten. Dit jaar onderzoeken we met hulp van de PO-Raad de innovatievraag: ‘Hoe slaan we de brug tussen beleid, visie en de inzet van digitale adaptieve leermiddelen? En wat vraagt dit van leraren?’ Omdat we al langer zo actief met ICT bezig zijn, kunnen we de omslag naar digitaal werken makkelijk maken.”

Zo pakt Dynamiek het aan

Hoe zijn jullie van start gegaan?
“Onze eerste prioriteit was het samenstellen van lespakketten met weektaken voor alle groepen. Kinderen hebben ritme en regelmaat nodig, dus we vonden het belangrijk dat ze meteen aan de slag konden. We hebben besloten om voor twee uur per dag online lesstof te verzorgen. Zo voorkom je overmatig beeldschermgebruik. Daarnaast hebben we ons gestort op het uitvogelen van alle tools en digitale middelen.”

Welke digitale middelen en tools gebruiken jullie?
“We gebruiken Microsoft Teams om digitaal te vergaderen, te overleggen en documenten te delen. Op OneDrive bewaren we onze eigen documenten. De leerlingen werken met Google G Suite for Education, een pakket met Google-apps speciaal voor scholen. Een handig onderdeel daarvan is Google Meet. Daarin kunnen leraren live samenkomen en chatten met hun leerlingen. Ook kunnen zij er video’s mee opnemen en delen. Een adaptief digitaal leermiddel waar we al sinds 2018 mee werken is Snappet. Met deze app, die sinds kort ook een chatfunctie heeft, kunnen leerlingen op hun laptop of tablet zelfstandig werken aan vakken als rekenen, spelling en wereldoriëntatie. Voor leraren is het ook handig: zij kunnen meteen de resultaten van opdrachten zien.”

Hoe gaat de samenwerking op afstand?
“We werken intensief samen. De directie en schoolteams houden regelmatig online vergaderingen, we delen ideeën via Google Docs en er wordt volop overlegd met alle ICT-medewerkers. Dynamiek heeft drie overkoepelende technische ICT-medewerkers en op elke school iCoaches. Dat zijn leraren die veel affiniteit hebben met ICT en het leuk vinden om collega’s inhoudelijk te inspireren, coachen en helpen. Zij hebben nu meer te doen dan ooit en dat vinden ze geweldig. Eerder vonden ze collega's weleens te afwachtend, maar nu zijn ze vol lof over hoe proactief iedereen is.”

Lukt het om in deze tijd de online veiligheid te waarborgen?
“Daar ben ik wel actief mee bezig. We gebruiken bijvoorbeeld geen WhatsApp, maar alleen goed beveiligde kanalen, zoals Microsoft Teams en Google G Suite. En we delen extern geen filmpjes of foto’s, hoe leuk dat in deze tijd misschien ook is.”

Hoe helpen jullie leerlingen en ouders bij het leren op afstand?
“Het vraagt veel van de ouders om het leren op afstand goed te begeleiden. Om hen daarbij te helpen, houden we vragenuurtjes waarin ze per telefoon en mail alles mogen vragen. Verder zetten leraren handige tips en linkjes in Google Docs of Padlet, een digitaal prikbord. Hier vinden ouders bijvoorbeeld spelletjes voor de onderbouw of leuke filmpjes van Meester Sander. Om ze niet te overspoelen met informatie sturen we in het ouderportaal aan het einde van elke schooldag één bericht. We merken dat de meeste ouders hiermee goed uit de voeten kunnen en met hun kinderen gedisciplineerd aan de slag gaan, maar we hebben ook een paar gezinnen die extra begeleiding nodig hebben. Daarin bemiddelt onze bovenschoolse kwaliteitsmedewerker.”

Hebben alle kinderen thuis de benodigde digitale middelen?
“Niet allemaal. Aan sommige gezinnen lenen we onze laptops, Chromebooks en iPads uit. We kwamen er een paar tekort, dus die heb ik aangevraagd bij SIVON. Dat is een coöperatie van schoolbesturen die zich inzet voor een passend aanbod van ICT-producten en diensten voor het PO en VO.”

Succesfactoren

Wat zorgt ervoor dat het lesgeven op afstand goed verloopt?
“Allereerst de bevlogenheid van al onze schoolteams. Ik ben positief verrast door de snelheid waarmee zij de omslag maken. Over wat er nu in een paar weken gebeurt, zouden we normaal een jaar doen. Ook merk ik dat leraren elkaar goed ondersteunen. Zij houden inspirerende sessies op Google Meets, delen YouTube-filmpjes met uitleg en krijgen zo nieuwe tools snel onder de knie. Gelukkig waren alle randvoorwaarden bij ons al op orde, zoals de inrichting van Microsoft Teams en de beschikking over goede apparatuur. Daardoor konden we meteen efficiënt aan de slag.”

Leerpunten

Zijn jullie tegen obstakels of belemmeringen aangelopen?
“Natuurlijk is het voor iedereen even wennen, maar ik vind de positieve verandering in mindset heel bijzonder. Problemen worden nog dezelfde dag opgelost. Als we nog lang op afstand moeten lesgeven, voorzie ik wel dat kinderen hun meesters en juffen gaan missen. En wij onze collega’s. Echt contact blijft in het onderwijs heel belangrijk. Ik hoop dat we de moed erin houden en veel variatie kunnen blijven aanbieden, want kinderen hebben afwisseling nodig.”

Tips voor andere scholen

  1. “Als je nog niet digitaal werkt: nu is de tijd! Kies een goed werkend platform, maak voor iedereen een account aan, help elkaar verder en bekijk YouTube-filmpjes met uitleg. Dan ontdek je vanzelf dat het echt niet moeilijk is.”

  2. Besteed aandacht aan leraren die wel moeite hebben met online werken. Voor hen is het belangrijk om meer uitleg te krijgen en vaker te oefenen met bijvoorbeeld een videoles.”

  3. “Houd veel contact met elkaar, met de leerlingen en met ouders. Dat kan via de digitale middelen die ik eerder noemde, maar ook telefonisch. Zorg ervoor dat de communicatie goed en leuk blijft verlopen.”

  4. “Bedenk genoeg offline activiteiten voor leerlingen. Dat kunnen sportieve spelletjes zijn, maar ook creatieve opdrachten die inspelen op de huidige situatie. Bijvoorbeeld ‘kleed de wc grappig aan’ en ‘bouw een zo hoog mogelijke toren’. Ook leuk zijn digi-challenges, waarmee je leerlingen uitdaagt om zelf iets te bedenken op het gebied van wetenschap en techniek. Denk hierbij aan programmeren, stop-motion (een filmpje maken door een reeks foto’s achter elkaar te plakken), of laat hen vanuit eigen nieuwsgierigheid ontdekkend, onderzoekend en/of ontwerpend bezig zijn.”

  5. “Verzamel alle handleidingen, tips en good practices in Sharepoint. Dan heb je een overzichtelijk inspiratieplatform voor iedereen en hoeft niet elke leraar het wiel zelf uit te vinden.”

  6. “Wij zijn in deze periode extra blij met onze iCoaches. Zoek dus op je school naar leraren die inhoudelijk veel van ICT weten en het leuk vinden om collega’s te helpen en inspireren.”

Zo verder

Welke stappen zetten jullie de komende tijd?
“Nu de lespakketten en de techniek goed lopen, willen we inhoudelijk stappen zetten. Hoe bieden we leerlingen voldoende uitdaging en goede instructies? Er zijn genoeg materialen, maar vooral in de onderbouw hebben kinderen veel begeleiding nodig. Ook wil je leerlingen soms in groepjes laten samenwerken, maar hoe doe je dat online? Om daar oplossingen voor te vinden, houden we sessies om alle mogelijkheden van de digitale middelen te verkennen. Mocht deze situatie nog lang aanhouden, moeten we ook gaan kijken naar het online afnemen van methodische toetsen met bijbehorende goede instructies.”

Wat hopen jullie uit deze periode mee te nemen naar de toekomst?
“De energie, de positiviteit en het zelfvertrouwen. Leraren verbazen zichzelf met wat ze allemaal kunnen en bedenken. Verder hoop ik dat leerlingen hun zelfstandigheid behouden. Deze periode geeft hen extra ruimte om na te denken over wat zij willen leren en waarin zij willen groeien. Dat wordt door onze scholengroep erg gestimuleerd. Als laatste zijn we nu creatiever dan ooit met ICT bezig en dat vind ik als manager ICT natuurlijk geweldig. Ik hoop dat we dat vasthouden.”  

Update 8 juni 2021: De Autoriteit Persoonsgegevens stelt dat onduidelijk is of persoonsgegevens in Google Workspace (voorheen Google Suite for Education) voldoende beschermd zijn. De PO-Raad en andere onderwijsorganisaties vragen Google dringend om de privacy van leerlingen en studenten goed te waarborgen en per ommegaande in gang te zetten dat de risico’s worden weggenomen. 

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten