Op de Sterrenscholen speelt ICT een belangrijke rol bij het organiseren van maatwerk. Er is een wens om minder methode-gericht te werken en meer te werken op basis van een leerlijn. In de praktijk vinden leraren het nog uitdagend om op de goede momenten, het juiste materiaal in te zetten voor optimaal maatwerk.

De Sterrenscholen wilden onderzoeken hoe het is een om een instrument of een dashboard (ook wel ‘ballenbak’) in te zetten om beter materiaal te kunnen vinden en te variëren. Ook om leerlingen beter te kunnen volgen in hun aanpak en rekenstrategieën. Om dit te faciliteren ging de school via een versnellingsvraag aan de slag met:

• het maatwerk kwadrant: een model om het begrip maatwerk in school meer handen en voeten te geven

• de koppeling van doelen, strategieën en materialen in een overzicht van cruciale leermomenten (ook wel ‘ballenbak’) om op basis van leermomenten materiaal te kunnen vinden en om hiermee te kunnen variëren  

• het formuleren van functionele eisen voor een digitale ‘ballenbak’ of dashboard door mee te doen aan de Proeftuin Rekenen PO.

Vanuit de juiste visie

Om succesvol met maatwerk aan de slag te gaan, is het belangrijk om eerst goed te definiëren welk soort maatwerk wenselijk is: leraargestuurd, leerlinggestuurd of een combinatie hiervan. Daarnaast is ook de inhoud belangrijk: wil je als school of klas werken met individuele leerlijnen, of is het wenselijk om bijvoorbeeld in niveaugroepen te werken? Om als school het gesprek hierover te starten is de Maatwerk Kwadrant ontwikkeld. Deze tool helpt scholen de wensen wat betreft maatwerk te verhelderen en een visie uit te werken.

Naar het juiste moment

Nadat de visie helder is, kun je binnen de school gerichter en helderder naar het leerproces kijken. Op basis van de onderwijsvisie werd duidelijk dat het werken op basis van leerlijnen belangrijk is voor de sterrenscholen om gericht maatwerk te kunnen bieden. Bij de Sterrenschool is voor leraren een overzicht ‘cruciale leermomenten’ (CML) ontwikkeld dat gebruikt kan worden voor rekenen. Met behulp van dit overzicht kan een leraar bepalen welke materialen geschikt zijn om leerlingen te laten oefenen met een bepaald CLM, en kunnen ze ook gerichter achterhalen waar een kind uitvalt. Leraren kunnen met het overzicht dus beter materialen vinden, hiermee variëren en het leerproces van het kind volgen.

Cruciale leermomenten zijn leerdoelen op het gebied van rekenen, die leerlingen moeten beheersen voordat ze een volgende stap kunnen maken. Ze zijn onmisbaar en daarom cruciaal. Deze cruciale leermomenten zijn ontstaan uit een doelenlijst die al gemaakt was voor de KPC-groep, een landelijk onderwijsadviesbureau. Deze doelenlijst is gebaseerd op het Montessori gedachtegoed, waarbij de ontwikkeling van het kind centraal staat.   

Lees meer in het artikel: Maatwerk rekenen met cruciale leermomenten

Naar het juiste digitale materiaal

Aan elk cruciaal leermoment, hangt leermateriaal dat daarbij hoort. Kan een leerling bijvoorbeeld niet goed vermenigvuldigen (cruciaal leermoment), dan heeft de leerling daarvoor een bepaalde stap met bijbehorend materiaal nog niet goed onder de knie. Aan elk van de momenten wordt zowel fysiek als digitaal leermateriaal gehangen.

Voor optimaal maatwerk, is het dus nodig om doelen, strategieën en materialen te koppelen. Die koppeling maken is niet altijd even simpel. Er is metadata over leerdoelen voor nodig, die niet elke uitgever vrij wil geven. Daarnaast dient de leraar het materiaal, de leerling en de strategieën zodanig te kennen dat deze kan variëren naar gelang de situatie.

Proef op de som

Voor de versnellingsvraag is gekozen om deze strategie te testen in de Proeftuin Rekenen. In de proeftuin is materiaal van verschillende leveranciers beschikbaar. Dat bleek in de praktijk best een uitdaging: leraren en leerlingen zijn vaak gewend om met een vaste methode te werken, in plaats van een keuzemogelijkheid tussen methodes. Ook varieert de deskundigheid van het personeel binnen een school sterk, sommigen hebben bij dit onderwerp extra begeleiding nodig.