Op De Groen van Prinstererschool van Lucas Onderwijs is het gelukt om digitale geletterdheid een structurele plek in het taalonderwijs te geven. Elk thema van de taalmethode – er zijn acht thema’s per jaar – heeft twee lessen met een digitaal doel én een les  ICT-basisvaardigheid.  

Leraren hebben de nieuwe manier van werken inmiddels volledig omarmd. Dankzij de ondersteuning van en coaching door de projectgroep zijn ze nu razend enthousiast. Om het thema ook bestuursbreed te borgen, wordt het eindresultaat van deze innovatievraag ook op bestuurlijk niveau in de Mediagroep onderwijs en ICT gedeeld. 

Dit zijn de resultaten van de innovatievraag: 

• Digitale geletterdheid is structureel ingebed in het (taal)programma en niet meer leraar afhankelijk .  

• Er is een tool ontwikkeld met nieuwe lessen voor groep 5 t/m 8 die aansluiten bij de taalmethode en waarmee leerlingen tegelijkertijd werken aan digitale geletterdheid. 

• Het team is enthousiast, staat open voor vernieuwing en komt zelf met initiatieven.  

Tips 

Zelf aan de slag met een innovatie op het gebied van digitale geletterdheid? Dit zijn de tips van Lucas Onderwijs: 

• Maak gebruik van ons inspiratiedocument ‘Aan de slag met digitale geletterdheid’.  

• Zorg voor voldoende betrokkenheid: neem collega’s mee in de visie van het bestuur of de schoolleiding en laat zien welke kansen er liggen. 

• Geef leraren de ruimte om te experimenten zodat ze zélf de voordelen ervaren.  

• Voorkom dat collega’s het gevoel krijgen dat er ‘weer iets bij komt’ of dat het hele onderwijs omgegooid moet worden. Kijk naar de bestaande leerlijnen en leerdoelen en hoe je daarbij aan kunt sluiten. 

• Start met een globaal plan en werk niet alles tot in detail uit. Ga samen aan de slag, ontdek wat wel en niet werkt en pas daar het vervolg op aan.  

Meer tips van Lucas Onderwijs vind je in deze handreiking. 

Wil je sparren over dit onderwerp? 

Neem dan contact op met Marcel Prosman, ICT-coördinator op de Groen van Prinstererschool.  

Lucas Onderwijs is een stichting voor bijzonder primair en voortgezet onderwijs in Den Haag waar ruim 4600 medewerkers onderwijs verzorgen voor ongeveer 38.000 leerlingen. Digitale geletterdheid staat er hoog op de agenda. De afgelopen jaren investeerde het bestuur in kennisuitbreiding en -uitwisseling en in de basisvoorwaarden, zoals een netwerkinfrastructuur. Scholen hebben de noodzakelijke hardware aangeschaft.  

Concrete leerdoelen 

Het uitgangspunt is dat digitale geletterdheid geïntegreerd wordt in taal- en zaakvakken. Om dit te bereiken, worden voor ieder leerjaar concrete leerdoelen geformuleerd en lesbeschrijvingen ontwikkeld, waarmee elke leraar – ongeacht niveau, interesse of leeftijd – uit de voeten kan. Hiermee wordt voorgesorteerd op het nieuwe curriculum en niet gewacht tot bestaande (taal)methoden zijn aangepast. Wel maakt Lucas gebruik van de kennis en open leermaterialen die al beschikbaar zijn.  

Leraren enthousiasmeren 

Een grote uitdaging bij het ontwikkelen van de leerlijn is het verschil in digitale vaardigheden tussen zowel leerlingen als leraren. Daarnaast ziet niet iedereen de urgentie. Door bijvoorbeeld teamoverleggen, studiedagen, workshops en deskundigheidsbevordering wil Lucas Onderwijs leraren enthousiasmeren en zorgen voor kennisdeling. 

Niet iedereen binnen de Groen van Prinstererschool voelde de urgentie van het ontwikkelen van een leerlijn voor digitale geletterdheid. Het kernteam (de directie en de ICT-werkgroep) zag het daarom als belangrijke taak om collega’s mee te nemen in zijn visie en in de kansen die het kernteam zag.

Tijdens een kick-off met het team legde ze daarvoor de basis, door het beantwoorden van vragen als: Wat is digitale geletterdheid? Wat hebben kinderen eraan en wat willen we dat kinderen leren? Hoe gaan we praktisch aan de slag? Om te voorkomen dat collega’s het gevoel kregen ‘dat er weer iets bij kwam’ of dat alles anders moest, koos het kernteam voor een scherpe focus: het integreren van digitale geletterdheid in taal.  

Het kernteam wilde de innovatievraag bottom-up benaderen en daar was draagvlak voor nodig. Marcel Prosman, ICT-coördinator op de Groen van Prinstererschool: “Om dat voor elkaar te krijgen, hebben we veel gesprekken gevoerd met de collega’s, enerzijds om ze enthousiast te krijgen, anderzijds om erachter te komen wat ze precies nodig hebben op het gebied van digitale vaardigheden.” 

Taalopdrachten met een digitale twist  

Samen met zijn collega onderzocht Prosman de mogelijkheden om digitale geletterdheid op te nemen in het taalcurriculum. De vaardigheid ‘schrijven’ blijkt zich goed te lenen voor een koppeling met digitale geletterdheid. Prosman: “We hebben schrijfopdrachten voor groep 5 t/m 8 bedacht die aansluiten bij de taalmethode én waarmee leerlingen werken aan digitale geletterdheid.” 

Versnellen door de pandemie 

Hoewel de collega’s de meerwaarde van digitale geletterdheid inzagen, voelde niet iedereen zich er klaar voor. Voor de een was de nieuwe manier van werken een verademing, voor de ander een behoorlijke drempel. De coronacrisis heeft wel voor versnelling gezorgd. Florianne van Zandvoort, ICT-coördinator en leraar groep 7: “Toen collega’s eenmaal gestart waren met het geven van online les, ervaarden ze dat het helemaal niet moeilijk is. Door opdrachten klaar te zetten, kon iedereen er makkelijk mee aan de slag. Ook vroegen we regelmatig aan collega’s waar ze hulp bij nodig hadden, zodat we gericht uitleg of een training konden geven.” 

Iteratief werken  

De Groen van Prinstererschool koos voor een iteratieve manier van werken. Van Zandvoort: “We zijn gestart met een globaal plan en hebben niet meteen alles in detail uitgewerkt. Hierdoor ontstond ruimte om samen te ontdekken wat wel en niet werkt en daar het vervolg op aan te passen. We hebben steeds goed gekeken in hoeverre de nieuwe manier van werken toepasbaar is in de klas en wat de mensen die ermee moeten werken ervoor nodig hebben.” 

Bestuursbrede borging  

De werkgroep van de Groen van Prinstererschool deelt haar aanpak, tips en de ontwikkelde tool graag met andere scholen van Lucas Onderwijs. Dat gebeurt tijdens bijeenkomsten en met een inspiratiedocument. Daarnaast is het de bedoeling om de uitkomsten van het traject te verbinden aan activiteiten van de mediagroep ICT en de LucasAcademie, als onderdeel van een bestuursbrede borging van het thema.