Het team van de St. Willibrordusschool koos er in 2018/2019 voor om de landelijke middelen voor werkdrukvermindering in te zetten voor een ‘extra’ leraar. Deze leraar haalde kinderen uit de groepen 5 t/m 8 uit de klas om ze extra instructie op niveau te geven. De school had hiermee twee doelen: kinderen die dat nodig hadden, konden zo individueel extra instructie of uitdaging krijgen én de school wilde hiermee de werkdruk bij de groepsleraren verlagen.

Na een tijd werken met de ‘extra’ leraar, constateerde het team einde schooljaar 2019/2020 dat een aantal zaken verbeterd kon worden. Om hierbij ondersteuning te krijgen, diende de school een ‘ontwikkelvraag’ in bij de PO-Raad. Een ontwikkelvraag is een korte variant van de innovatievraag en bedoeld voor scholen die met een advies van een expert zelf weer een volgende stap kunnen zetten om hun onderwijs anders te organiseren.

De St. Willibrordusschool kreeg bij haar ontwikkelvraag naar de optimale inzet van een ‘extra’ leraar ondersteuning van postdoc onderzoeker dr. Nienke Woldman van de Universiteit Wageningen.

Woldman gaf de volgende aanbevelingen:

• Formuleer een visie: een heldere visie op de inzet van de extra leraar en de meerwaarde daarvan voor het onderwijs is nodig
• Zet in op taakdifferentiatie en specialisatie: het kunnen inzetten en uitbouwen van expertise draagt bij aan werkgeluk. Is het waardevol(ler) als de extra leraar ingezet wordt op zijn/haar specialisme, zoals rekenen?
• Werk aan communicatie en samenwerking: het is belangrijk om afspraken te maken over de verdeling van taken, verantwoordelijkheden en de afstemming tussen de groepsleraren en de extra leraar en dit terug te koppelen naar het team
• Werk met roosters: werken met een extra leraar vraagt om het slim afstemmen en invullen van roosters

Het team van St. Willibrordus ging aan de slag met de adviezen van Woldman. Niet alles in één keer, in kleine stapjes. Zo kreeg de extra leraar de verantwoordelijkheid over rekenen. Na een tijd bespraken de betrokkenen de ervaringen met elkaar. Daarna werd het rooster aangescherpt aan de hand van de feedback van Nienke Woldman. Heldere kaders en afstemming met het team bleken cruciaal voor het succes van de ‘extra’ leraar.

In het schooljaar 2018/19 besloot de St. Willibrordusschool om de extra werkdrukmiddelen in te zetten voor een ‘extra’ leraar. Na het eerste jaar vond een evaluatie plaats van de nieuwe werkwijze en besloot het team om hier in het schooljaar 2019/2020 mee verder te gaan. In 2020/21 maakte de school opnieuw de balans op en keek waar bijgestuurd kon worden.

De nieuwe manier van werken bleek even wennen, voor zowel de leerlingen en groepsleraren als de extra leraar zelf. Gaandeweg kreeg de extra leraar het gevoel dat de tijd die hij beschikbaar had, efficiënter benut kon worden. Daarnaast bleken collega's niet altijd de werkdrukvermindering te ervaren die verwacht werd.

Huub Mangnus, directeur van de St. Willibrordusschool: “Einde schooljaar 2019/2020 constateerden we dat een aantal zaken beter kon. Het rooster voor de extra leraar waarmee we werkten wilden we effectiever inzetten en verbeteren. Daarnaast hebben we een ontwikkelvraag ingediend bij de PO-Raad om advies te krijgen over wat nog meer verbeterd zou kunnen worden.”

Betere afstemming en taakverdeling

Mangnus en adjunct-directeur Ingemar Hoefnagels bespraken hun ontwikkelvraag met Dr. Nienke Woldman van de Universiteit Wageningen. Daaruit kwam een aantal aanbevelingen. Hoefnagels: “We hebben de aanbevelingen besproken met het team en afspraken gemaakt over de verdeling van taken, verantwoordelijkheden en de afstemming tussen de groepsleraren en de extra leraar. De extra leraar heeft de verantwoordelijkheid over de instructie die zij geeft, de groepsleraar laat dit los. Als de extra leraar iets signaleert of wil bespreken, maakt ze met de groepsleraar een afspraak voor later in de week. Dat verloopt heel goed, het is duidelijker nu. Ook zijn er meer evaluatie- en overlegmomenten tussen de groepsleraren van de bovenbouw en de extra leraar.”

Vooruitgang in technisch lezen

De meerwaarde van de instructie door de extra leraar werd al snel zichtbaar. Mangnus: “Eerder dit schooljaar nam de extra leraar een groepje kinderen uit groep 5 en 6 mee voor leesonderwijs. We zagen bij deze leerlingen al snel veel vooruitgang in technisch lezen. Vervolgens hebben we de extra instructie voor hen on hold gezet om te bekijken of de leerlingen weer mee konden groeien met de klas. Helaas hebben we niet kunnen meten of de leesresultaten op peil zijn gebleven, want twee weken later moesten we omschakelen naar afstandsonderwijs.”

Bijstellen

Ondanks de goede resultaten en de voortvarende start heeft de St. Willibrordusschool haar werkwijze moeten bijstellen. Hoefnagels: “In oktober waren er veel coronazieken in ons team. Toen, en ook nu met afstandsonderwijs, was de extra begeleiding niet of moeilijker te organiseren. Daarnaast hebben we sinds januari een extra kleutergroep. Omdat het onmogelijk was om aan vervangers te komen hebben we het team anders in moeten delen. Dit heeft als consequentie dat de extra leraar twee dagen minder inzetbaar is en nog maar drie ochtenden deze rol kan vervullen. We hebben met elkaar opnieuw gekeken naar waar haar inzet het meest wenselijk is. Voor nu hebben we besloten om de focus te leggen op de kinderen die extra instructie nodig hebben. Een moeilijk besluit, want we willen ook de kinderen die meer uitdaging nodig hebben meer stimuleren.”

Slim organiseren

Bij het tweede gesprek met Woldman hebben Mangnus en Hoefnagels besproken wat de beste manier is om oudergesprekken te organiseren. Mangnus: “De extra leraar neemt het kind mee voor bepaalde vakken en we willen met ouders ook die ontwikkeling bespreken. We twijfelden wat hiervoor de beste manier was. In het gesprek met Nienke Woldman werd duidelijk dat het organisatorisch het meest praktisch is dat de extra leraar aansluit bij het gesprek dat de groepsleraar met ouders heeft. Een andere tip die Nienke gaf is om het rooster van de extra leraar niet te vol te proppen, zodat ze ruimte houdt voor onvoorziene vragen. De adviezen uit het gesprek hebben wij vervolgens weer besproken in het team.”