Krachtiger taal- en talentontwikkeling door vak- en schooloverstijgend organiseren

Obs De Broekheurne heeft concrete stappen gezet met het anders organiseren van de groepen, deels samen met cbs Mecklenburg. 

• Op het gebied van rekenen wordt binnen de bouwen van De Broekheurne groepsdoorbrekend gewerkt. De eerste ervaringen zijn positief. 

• Na de voorjaarsvakantie van 2021 wil de school wekelijks de zaakvakken vak- en groepsoverschrijdend aanbieden, van groep 3 tot en met groep 8. Oudere kinderen helpen of ondersteunen de jongere leerlingen. Dat blijkt voor beiden heel leerzaam. 

• In het najaar organiseert de school wekelijks een talentenmiddag. Hierin heeft de school de creatieve vakken, koken en wetenschap en techniek opgenomen. 

Ongemerkt taal in het gymlokaal

Een volgende stap is vakoverschrijdende middagen gelinkt aan taal. Broekheurne-directeur Anja Brinkhuis: “Dit willen we het liefst thematisch aanpakken. Het project 'Taal in het gymlokaal' (voorheen: 'Proeftuin bewegend leren en taal') is al een succes. Dit wordt uitgevoerd samen met Sporttaal en CBS Mecklenburg, de school die met De Broekheurne in hetzelfde kindcentrum zit. Het project houdt in dat de kinderen van groep 3 een verlengde lesdag hebben; ze krijgen nog ruim een uur ‘gymles’ aan het einde van die dag. Tijdens de les in het gymlokaal komen de kinderen spelenderwijs in aanraking met letters en woorden. Ze hebben niet door dat ze met taal bezig zijn en zijn vooral enthousiast aan het gymmen. Dit project gaan we uitbreiden.” 

Samenwerking met externen 

Binnen het project 'De Generatietuin' verbouwen de leerlingen van beide scholen gewassen, samen met de ouderen van zorgcentrum De Posten. De oogst gebruiken ze tijdens de kookles. “Samenwerken met externen geeft ruimte in de agenda voor leraren, bijvoorbeeld om gesprekken te plannen met leerlingen over hun voortgang”, vertelt Brinkhuis. 

Samenwerking met Cbs Mecklenburg 

Obs De Broekheurne en cbs Mecklenburg wilden meer samenwerken. Dat gebeurt nu met 'De Generatietuin' en met 'Taal in het gymlokaal'. Daarbij delen de scholen ook kennis: ze wisselen ervaringen uit en De Broekheurne neemt Mecklenburg mee in haar pogingen om de taalontwikkeling van de leerlingen te versterken door vak- en groepsoverstijgend te werken. 

Integraal Kindcentrum De Posten staat in Enschede-Zuid, in de wijk Wesselerbrink. Het gros van de kinderen is van niet-Nederlandse afkomst en heeft een taalontwikkelingsachterstand. Het IKC bestaat uit een peuteropvang (van Humanitas) en twee basisscholen van twee verschillende besturen: obs De Broekheurne van Consent en cbs Mecklenburg van VCO. Vanwege hun denominatie trekken de basisscholen een andere doelgroep aan; Syrisch-orthodoxe ouders kiezen vaak voor Mecklenburg, andere kinderen komen naar De Broekheurne. Maar de ontwikkelingsproblematiek van de leerlingen komt overeen. 

Naast een taalontwikkelingsachterstand hebben diverse kinderen gedragsproblemen. Als de school beter in hun behoeften voorziet, dan neemt het ongewenste gedrag af, was de gedachte van Anja Brinkhuis, directeur van De Broekheurne: “Dat geldt zowel voor kinderen die overvraagd worden, als voor kinderen die ondervraagd worden.” Vanuit dit gegeven ontstond de vraag: hoe kunnen we het onderwijs zo organiseren dat we beter tegemoet kunnen komen aan de uiteenlopende behoeften van de leerlingen? 

De scholen werken nauw samen, vooral in projecten. Ze willen graag van elkaar leren omdat ze het als gezamenlijke verantwoordelijkheid zien om goed onderwijs te bieden in de wijk. De Broekheurne diende een innovatievraag in, maar Mecklenburg leert mee. 

Door de coronaperiode kwamen de vernieuwingen bij obs De Broekheurne langzamer op gang dan de bedoeling was. Dat was niet zo erg want hierdoor ontstond ruimte om eerst met elkaar stil te staan bij verwachtingen en cultuur. Directeur Anja Brinkhuis: “Tijd is nodig om een andere mindset te krijgen en veranderingen in gang te zetten. We hebben nu een stevigere basis om samen op voort te bouwen.”  

Want hoewel de oorspronkelijke innovatievraag ontstond bij het team zelf, riep deze toch veel discussie op. Daarom maakte de school pas op de plaats om eerst te tijd te nemen voor een open gesprek. Wat bleek: het team wilde graag meer ‘meegenomen’ worden bij nieuwe ontwikkelingen. En zo geschiedde. Er werd stap voor stap besproken waar met elkaar aan gewerkt zou worden. Zo werden er werkgroepen gemaakt met coördinatoren. Er ontstond meer onderling contact.  

Omdat we meer tijd hebben genomen, zal de verandering meer ‘van ons samen’ zijn

Brinkhuis vertelt dat ze samen de doelen beter zichtbaar maakten en een plek gaven in het jaar- en vergaderrooster. “En lukt iets niet, dan is het óók goed. Veranderen is een proces; we kunnen niet zomaar een andere, nieuwe weg inslaan. Niets staat vast. De verandering moet bij ons, de school en bij onze leerlingen en ouders passen. Omdat we meer tijd hebben genomen, zal de verandering meer ‘van ons samen’ zijn. En dat is heel waardevol.” 

Aanpak 

De school wilde niet in een keer een omslag naar unitonderwijs maken. Daarom startte men met samenwerking in de bouwen om zo meer groepsoverstijgend te gaan werken. Door ervaring op te doen met combinatiegroepen ziet het team vanzelf wat bij hen past en wat dit betekent voor bijvoorbeeld het inrichten van ruimten. 

Vakoverstijgend en bewegend leren  

Om beter tegemoet te komen aan de taalbehoeften van leerlingen, deden obs De Broekheurne en cbs Mecklenburg samen met de pilot ‘Taal en bewegend leren’. Daarbij monitorden en onderzochten de scholen zelf de effecten van beweging op de taalontwikkeling – ook om te kijken hoe ze beweging in het hele onderwijscurriculum zouden kunnen toepassen. Inspiratie om taal meer vakoverstijgend in te zetten en te koppelen aan de zaakvakken, werd opgedaan bij good practices elders in het land.” 

Uitwisseling 

Tijdens het traject was er veel uitwisseling tussen de twee scholen, van de managementteams tot de ib’ers en andere medewerkers. De ouders werden meegenomen in de ontwikkelingen tijdens driehoeksgesprekken tussen leerkracht/ouder/kind.