Zoeken

Hoe maak je een overkoepelend dashboard dat de voortgang van leerlingen weergeeft aan de hand van leerdoelen?

Uit de praktijk

De leraren van basisschool Het Palet willen de voortgang van hun leerlingen in de verschillende leermiddelen graag op een gemakkelijkere manier kunnen volgen. Is het niet mogelijk om een overkoepelend dashboard te maken, met daarin alle resultaten gekoppeld aan de leerdoelen? Ze dienen een versnellingsvraag in. Samen met leermiddelenuitgevers en dashboardontwikkelaars experimenteren ze en er worden klikbare prototypes gemaakt. Er is inmiddels veel ontdekt, maar het beoogde dashboard blijkt nog een brug te ver. 

Via de samenwerkingen en experimenten tijdens de versnellingsvraag, zijn er delen van de wensen van Het Palet onderzocht en veel inzichten opgedaan. Een overkoepelend dashboard, dat aan alle behoeften voldoet, is er nog niet. Maar met de resultaten uit deze versnellingsvraag is wel ontdekt wat daar voor nodig is.

Aan het begin van de versnellingsvraag is geïnventariseerd wat de precieze wensen zijn van leraren voor een overkoepelend dashboard.  Daarnaast zijn er verschillende experimenten uitgevoerd om te kijken hoe en wat er allemaal mogelijk is. 

De versnellingsvraag leverde een belangrijk inzicht op over samenwerking: een overkoepelend dashboard kan alleen ontwikkeld worden als alle betrokken partijen elkaars belangen begrijpen. Door samen te experimenteren, worden de verschillende wensen helder – waardoor het eindresultaat in samenspraak te realiseren is. 

De inzichten die voortkomen uit de versnellingsvraag vormen samen drie 'bouwblokken'.  Met behulp hiervan is het mogelijk om in de toekomst een overkoepelend dashboard te maken. De blokken staan uitgebreid beschreven in de publicatie ‘Het overkoepelend dashboard voor leraren’.  Hieronder een samenvatting. 

Deze drie 'bouwblokken' zijn nodig voor de ontwikkeling van een overkoepelend dashboard.

Bouwblok 1: data

Voor een overkoepelend dashboard, is er data nodig uit de verschillende leermiddelen. In verschillende sessies is met leraren en andere betrokkenen ontdekt om wat voor soort data dat precies gaat. Denk aan basisinformatie over de leerling, oefenresultaten, maar ook informatie over de context waarin de oefenresultaten ontstaan zijn. Bijvoorbeeld: hoe lang heeft de leerling over de oefening gedaan? 

Wat er ontdekt is
  • Het is belangrijk om rekening te houden met de verschillende soorten contextinformatie bij de uitwisseling van data en de presentatie daarvan in een overkoepelend dashboard. Het overkoepelend dashboard moet de ruimte bieden aan leermiddelen om deze verschillende soorten contextinformatie weer te geven. Voorbeelden
  • Voor de uitwisseling van data tussen leermiddelen en het overkoepelend dashboard is een standaard nodig is. Dit zorgt voor een heldere en veilige overdracht van de data tussen beiden.
  • Oefenresultaten uit verschillende leermiddelen zijn niet zomaar vergelijkbaar, omdat deze anders tot stand komen of anders gemeten worden. Ze gaan vaak niet over hetzelfde leerdoel, of over andere delen van het leerdoel.
  • Het gaat niet om het onderling vergelijken van data uit verschillende leermiddelen, maar vooral over het samenbrengen daarvan in een overzicht en in verband brengen met een overkoepelend leerdoel

Bouwblok 2: leerdoelen

In het gewenste overkoepelende dashboard worden de oefenresultaten van leerlingen, uit verschillende leermiddelen, weergegeven aan de hand van leerdoelen. Hierdoor wordt het mogelijk voor de leraar om de voortgang van de leerlingen beter in te schatten.

Een eerste resultaat van de versnellingsvraag was het experiment waarin de oefendata uit leermiddelen van Muiswerk en Oefenweb gekoppeld werden aan de leerdoelen van SLO. Hiermee is duidelijk geworden dat dit onderdeel van het gewenste dashboard mogelijk is en zijn er ook veel inzichten opgedaan over leerdoelen. Tegelijkertijd zijn er ook een aantal valkuilen duidelijk geworden.

Wat er ontdekt is
  • Een voorwaarde voor de koppeling van data uit leermiddelen aan leerdoelen, is dat vanuit het leermiddel zelf duidelijk moet zijn over welk leerdoel een oefening gaat.
  • De koppeling van data uit de leermiddelen aan leerdoelen daarbuiten, is niet altijd gemakkelijk, doordat de leerdoelen van het leermiddel zelf lastig te vergelijken zijn met andere sets leerdoelen.
  • Je kunt met de koppeling aan leerdoelen, niet de voortgang uitdrukken op een eenduidige manier, maar wel laten zien welke oefeningen met een leerdoel te maken hebben.

Bouwblok 3: signalering

Om de leraar goed te ondersteunen, moet het overkoepelend dashboard vooral op het juiste moment de juiste informatie laten zien. In experimenten met dashboardontwikkelaars Briter en Leeruniek is ontdekt wat, hoe en wanneer het dashboard precies moet signaleren. Hieruit zijn twee klikbare prototypes ontstaan.

Wat er ontdekt is
  • Leraren willen graag een signaal ontvangen van het dashboard wanneer een leerling nieuwe voortgang heeft met een leerdoel, vastloopt of juist snel vooruit gaat. 
  • De interpretatie van het signaal blijft altijd aan de leraar en in samenspel met andere informatie over de leerling.
  • Er is een risico op misinterpretatie wanneer het overkoepelend dashboard met weinig contextinformatie een indruk van de voortgang gaat weergeven.

Bij basisschool Het Palet, van de Almeerse Scholengroep, speelt ICT een belangrijke rol in het onderwijs. Leerlingen maken gebruik van verschillende digitale leermiddelen waarmee ze het lesmateriaal op hun eigen niveau kunnen volgen. Leraren krijgen zo meer mogelijkheden om te differentiëren.

De leraren houden elke zes weken een voortgangsgesprek met leerlingen en hun ouders. Daarvoor hebben ze informatie nodig uit verschillende leermiddelen. Maar, wanneer ze daar een overzicht van willen hebben, moeten ze bij ieder leermiddel afzonderlijk inloggen en de resultaten zelf samenbrengen in een eigen overzicht – een administratieve last. Ook is het vaak een uitdaging om deze resultaten aan elkaar te relateren, omdat ze op verschillende manieren tot stand komen of gemeten worden.

Neem een kijkje bij Het Palet in deze video: Help! 7 systemen om mijn leerlingen te monitoren, kan dat efficiënter?

Zo ontstond bij de leraren van Het Palet de wens voor een overkoepelend dashboard, waarin al die resultaten uit verschillende leermiddelen samenkomen, weergegeven aan de hand van leerdoelen. Kim Bennewitz, lerares bij Het Palet, licht toe: “Een volledig geautomatiseerd leerlingvolgsysteem waarin alle data van digitale oefenprogramma’s en toetsprogramma’s op een dashboard voor leraren verschijnt, is een onmisbaar hulpmiddel voor ons. Het helpt ons om dagelijks, wekelijks en elke zes weken met de leerling de passende doelen te kunnen stellen.”

Verschillende dashboards

Er bestaan al verschillende dashboards in het onderwijs, zoals dashboards in leermiddelen of leerlingvolgsystemen. Deze kunnen onder meer de voortgang op lange termijn laten zien via toetsresultaten, of de actuele voortgang uit leermiddelen over een korte periode presenteren. Meer weten? Lees het artikel ‘Dit zijn de verschillende soorten dashboards voor het onderwijs’

Wat moet het gewenste dashboard kunnen?

Een overkoepelend dashboard helpt de leraar om de voortgang uit verschillende leermiddelen in breder perspectief te plaatsen. Om dit te doen gebruiken scholen zoals het Palet leerdoelen. Het ideale dashboard zou de voortgang dus ook aan leerdoelen moeten kunnen koppelen. Hierdoor kan de leraar:

  • zien aan welk leerdoel de leerling precies gewerkt heeft
  • zien hoeveel tijd er aan een leerdoel besteed is
  • inschatten of een leerling het leerdoel beheerst

Het dashboard geeft aan de hand van de resultaten ook tips en suggesties over vervolgstappen die de leraar eventueel kan nemen. De beslissing over wat de beste stap voor de leerling is, blijft uiteindelijk aan de leraar - het dashboard ondersteunt hierin.

Een overkoepelend dashboard dat voortgang vanuit leerdoelen weergeeft zou voor veel leraren de ultieme oplossing zijn om gemakkelijker de leerling te ondersteunen en tijd te besparen. Het helpt de leraren beter in te schatten waar de leerling staat en wat deze nodig heeft in het leerproces.

Miniatuurvoorbeeld

Bij de leraren van basisschool Het Palet in Almere ontstond de wens voor een overkoepelend dashboard, waarin alle oefenresultaten uit verschillende leermiddelen samenkomen en worden weergegeven aan de hand van leerdoelen. 

Vraag goedgekeurd

Op basis van die wens diende het Palet in april 2015 deze versnellingsvraag in: 'Hoe kun je een overkoepelend dashboard maken voor leraren, dat de voortgang van hun leerlingen aan de hand van leerdoelen weergeeft?’

De wensen in kaart brengen

Om de behoefte van de leraren duidelijker in kaart te brengen zijn er in het najaar van 2015 verschillende visualisatiesessies gehouden. Hierbij werd op basis van zogenaamde ‘user stories’ schetsen gemaakt en een lijst met achttien wensen opgesteld voor het overkoepelende dashboard. Denk bijvoorbeeld aan de wens voor een overzicht van de leerdoelen waaraan een leerling in een bepaalde periode werkt, of suggesties voor leermiddelen die de leerling kan gebruiken om een leerdoel te halen.

Meer weten over de achttien wensen? Bekijk het document met de resultaten uit deze sessies

Marktverkenning

Na verheldering van de wensen is er een marktverkenning gedaan naar dashboardleveranciers. Hieruit werd duidelijk dat de grootste uitdaging niet in het aanbod van dashboards lag. Voor het functioneren van het gewenste overkoepelend dashboard bleek juist de beschikbaarheid van data, zoals oefenresultaten, uit de leermiddelen zelf een grote uitdaging. Daarom zijn twee van de leermiddelenuitgevers van Het Palet betrokken bij de versnellingsvraag: Muiswerk en Oefenweb.

Meer weten over wat voor dashboards er al zijn? Lees het artikel: 'Dit zijn de verschillende soorten dashboards voor het onderwijs'

Experimenten

In een eerste experiment met Muiswerk en Oefenweb is er onderzocht hoe oefenresultaten uit verschillende leermiddelen gekoppeld kunnen worden aan dezelfde leerdoelen. Hierbij werden resultaten van leerlingen van Het Palet uit Rekentuin en Muiswerk gekoppeld aan leerjaardoelen die door SLO zijn ontwikkeld. Tijdens het experiment werd meer duidelijk over wat er precies nodig is om deze behoefte te realiseren en kwamen er ook nieuwe uitdagingen op tafel. Bijvoorbeeld welke informatie het overkoepelend dashboard precies nodig heeft uit de leermiddelen. Denk aan basisinformatie over de leerling, het leermiddel en contextinformatie over de gemaakte oefeningen.

Om verder te bouwen op de bevindingen uit het eerste experiment werden dashboardontwikkelaars Briter en Leeruniek betrokken bij de versnellingsvraag. Hierbij werden de data uit Muiswerk en Oefenweb in een overkoepelend overzicht gezet, met koppeling aan leerdoelen. Dit leverde twee klikbare prototypes op.

Resultaten

Via de versnellingsvraag zijn verschillende onderdelen van het gewenste overkoepelende dashboard onderzocht en zijn er veel inzichten opgedaan. Bekijk de belangrijkste inzichten en onderzoeksresultaten in de publicatie 'Het overkoepelend dashboard voor leraren'. 

Hans van Alphen, directeur van Het Palet: “We laten hier zien dat het kan, maar het beoogde dashboard is nog geen realiteit. En dat terwijl het onderwijs een dergelijk hulpmiddel heel snel nodig heeft. Het dashboard helpt leraren gemakkelijker mee te groeien met digitale ontwikkelingen en hun veranderende rol daarbij. Nu moeten we aan de slag om het samen voor elkaar te krijgen."

Ook interessant