Het model Regie op Onderwijskwaliteit biedt handvatten voor goede gesprekken over de onderwijskwaliteit. Daarmee kan de kwaliteitszorg systematisch worden gevolgd. Elles Vogt, beleidsadviseur kwaliteitszorg bij SPVOZN: "De vragen zijn veelomvattend en dekkend. We gebruiken het model om het gesprek vorm te geven."

Natuurlijk is het essentieel dat alle scholen aan de wettelijk vastgelegde basiskwaliteit voldoen, maar schoolbesturen leggen de lat hoger. In de strategische agenda voor 2018­-2021 “Samen werken aan goed onderwijs” heeft de PO-Raad de ambities neergelegd voor de onderwijskwaliteit die de besturen gezamenlijk nastreven. In deze strategische agenda geeft de PO-Raad aan toe te willen naar een zelfbewust schoolbestuur, dat eigen ambities formuleert en volgens een vaste kwaliteitscyclus onderzoekt wat beter kan en beter moet. Door volgens eigen kwaliteitsnormen te werken, ervoor te zorgen dat het onderwijs voldoet aan de wettelijke deugdelijkheidseisen, en zichtbaar te maken hoe wordt gestuurd op onderwijskwaliteit, realiseert ieder schoolbestuur een betekenisvol onderwijsaanbod voor kind en maatschappij.

Instrumenten

De PO-Raad heeft twee instrumenten uitgebracht om schoolbesturen te ondersteunen bij het invullen van de kwaliteitsambities. De eerste, ‘Stap voor stap naar schooleigen normen’, is een handreiking waarin een school in vier stappen naar het bepalen van schooleigen normen wordt geleid. Het stappenplan past bij het interactieve instrument ‘model Regie op Onderwijskwaliteit’. Dit model bestaat uit vier pijlers. Eén van die pijlers is het definiëren van onderwijskwaliteit en het stappenplan kan worden gebruikt als een manier om hieraan handen en voeten te geven.

Enthousiast

Een schoolbestuur dat het model Regie op Onderwijskwaliteit enthousiast omarmt, is de Stichting Primair en Voortgezet Onderwijs Zuid-Nederland (SPVOZN). Deze stichting omvat drie schoollocaties: twee locaties van het Stedelijk College Eindhoven (SCE) en de International School Eindhoven (ISE). De ISE bestaat uit een Primary School waar Nederlandstalig en Engelstalig primair onderwijs wordt verzorgd, en een Secondary School.

De stichting staat voor excellent onderwijs in een internationale topregio. “We hebben een breed gedragen en ambitieus schoolplan voor 2018 tot 2020 ontwikkeld”, vertelt Elles Vogt, beleidsadviseur onderwijskwaliteit. “In werkbijeenkomsten, studiedagen en andere sessies met zowel interne als externe partners, zoals ouders en het bedrijfsleven, hebben we bouwstenen van het schoolplan opgehaald. De schoollocaties hebben in het plan een eigen deel, waarin de ambities voor die locatie zijn vastgelegd, samenhangend met de eigen populatie en de schooleigen context. Voor de internationale school ligt dat bijvoorbeeld anders dan voor het SCE.”

Evalueren

Elles Vogt maakte kennis met het model Regie op Onderwijskwaliteit toen het schoolplan net af was. “We hadden de pijler “definiëren” goed kunnen gebruiken bij het opstellen van het schoolplan. Bij het opstellen daarvan hadden wij ongeveer dezelfde vragen: wat is goed onderwijs, met welke kennis en vaardigheden willen we onze leerlingen toerusten? Wij hebben bijvoorbeeld zes leerlingcompetenties geformuleerd: persoonlijke ontwikkeling, zelfredzaamheid, creativiteit, ondernemendheid, communicatie en wereldburgerschap. Die competenties gelden ook voor de docenten en andere medewerkers.” Vogt gebruikt de andere pijlers van het model om de uitvoering van het schoolplan systematisch mee te evalueren. “De vragen zijn veelomvattend en dekkend. We gebruiken het model om het gesprek mee vorm te geven. Op alle niveaus evalueren we op kwaliteit en het model komt terug op de agenda van ons management.”

Kwaliteitsindicatoren

In het model zijn bij iedere pijler vragen aanklikbaar. Naast de pijler ‘definiëren’ zijn dat  ‘zicht hebben’, ‘werken aan’ en ‘verantwoorden’. Met ‘zicht hebben’ wordt bij SPVOZN bedoeld dat alle processen in de scholen, de lessen en de overige activiteiten aantoonbaar moeten bijdragen aan de zes leerlingcompetenties. De stichting heeft kwaliteitsindicatoren ontwikkeld: kritieke prestatie indicatoren (kpi’s) en kritieke kwaliteits indicatoren (kki’s). Met de kpi’s worden de meetbare kwaliteitsdoelen gemeten; met de kki’s de merkbare of aantoonbare kwaliteit. “Met beide soorten indicatoren monitoren we iedere vier maanden de kwaliteit. Daarbij kijken we nadrukkelijk naar het onderwijsproces, dus niet alleen naar gemiddelden van cijfers, maar ook naar wat er gebeurt tussen leraar en leerling. Dat doen we op een dynamische manier. Met filmpjes en foto’s leggen we het proces vast in de locatiegebonden schoolportfolio’s.” Daarnaast maakt SPVOZN deel uit van een regionale benchmark. Hier wordt de hele school tegen het licht gehouden. Daarbij wordt zowel gekeken naar de opbrengsten als de ondersteunende processen, zoals de hrm en de ICT­systemen.

Dialoog over het onderwijs

Bij ‘werken aan’ wil SPVOZN een verdiepingsslag maken. “We betrekken zoveel mogelijk mensen bij de dialoog over het onderwijs”, zegt Vogt.  “De docenten natuurlijk, en de medewerkers, maar ook ouders, leerlingen en partners in de omgeving. Iedere maand staat het onderwerp kwaliteit op de agenda in het managementoverleg en dagelijks zijn we hiermee bezig in de scholen. Daarnaast voeren we regelmatig een digitale “poll” uit, waarmee we de mening van ouders en leerlingen peilen. Ik schuif ook wel eens aan bij werkbijeenkomsten om inbreng op te halen, bijvoorbeeld over de werking van de portfolio’s.”

Iedereen betrekken

‘Verantwoorden’, tenslotte, heeft zowel een verticale als een horizontale dimensie. “De inspectie en de raad van toezicht  zijn critical friends”, zegt Vogt. “Met hen gaan we in dialoog. Daarnaast gaat het natuurlijk om communicatie met en verantwoording afleggen aan de ouders en de leerlingen. We hebben een leerlingenraad en een mr, die onder meer fungeren als klankbord voor onze scholen. We willen dat iedereen zich betrokken voelt, dus we zetten veel verschillende marketinginstrumenten in. We zijn daar waar ons publiek is en communiceren via sociale media als Facebook, maar ook via een traditioneel middel als een nieuwsbrief.”

Merkbare kwaliteit

‘Merkbare’ kwaliteit is bij het SPVOZN een belangrijk thema. Aan de hand van de kki’s kan deze kwaliteit zichtbaar worden gemaakt. “We maken videoverslagen van dialoogsessies met leerlingen, medewerkers en partners”, vertelt Vogt. “We volgen op die manier de ontwikkeling van de leerling en laten zien hoe leerlingen hun eigen ontwikkeling volgen, hoe de begeleiding door docenten plaatsvindt, hoe andere leerlingen erbij betrokken zijn.” Storytelling wordt gebruikt om kwaliteit zichtbaar te maken. “Een leerling doet een verhaal waarin onze identiteit wordt onderstreept. Dat verhaal publiceren we op sociale media. Het gaat om narratieven, om wat je ziet en hoort. We maken per school een portfolio en daar kan straks iedereen aan bijdragen. Met het portfolio kunnen we laten zien aan welke activiteiten en projecten een leerling heeft meegedaan en welke dialogen er plaatsvinden. Er staan ook stukken in over onderwijskundige onderwerpen.”

SPVOZN is een opleidingsschool en een learning community. Dit wordt onder meer met kki’s zichtbaar gemaakt. Vogt: “We laten bijvoorbeeld zien hoe startende collega’s en stagiaires van Fontys op de werkplek worden begeleid door de docenten. Iedereen begeleidt wel iemand. We maken filmpjes en foto’s van opleidingsbijeenkomsten en vertellen het verhaal erbij. Door goed te luisteren weten we waar de behoefte ligt. Zo organiseren we voorlichting over het puberbrein en geven we informatie over het Nederlandse schoolsysteem en taallessen voor expat­ouders.”

“Kwaliteitszorg is van iedereen”, zegt Vogt. “We zijn een excellente school en we willen ons blijven ontwikkelen. We vragen ons steeds af wat de volgende stap kan zijn.”

Dit artikel is eerder gepubliceerd in de podium special van februari 2020.