‘Het moet weer over onderwijs gaan.’ Met deze woorden openden Freddy Weima, voorzitter van de PO-Raad, en AOb-voorzitter Tamar van Gelder het Onderwijsverkiezingsdebat in het ROC Mondriaan. Een zaal vol leraren, bestuurders, lerarenopleiders, studenten en leerlingen luisterden naar een debat tussen acht kandidaat-Kamerleden onder leiding van Lennart Booij.

Kijk het debat terug

Oplossen van het lerarentekort

Hoe pakken we het lerarentekort aan? En moeten we leerlingen naar huis sturen als er geen bevoegde leraar voor de klas kan staan? Hier gaat de eerste stelling over. PvdA/GL, BBB en NSC gaan in debat. Lisa Westerveld (PvdA/GL) benadrukt dat we het helaas heel normaal zijn gaan vinden dat er vaak geen bevoegde leraar meer is. ‘Of een klas dan naar huis gestuurd moet worden is niet aan ons, maar aan de school. Wat wel aan de politiek is, is om het lerarentekort op te lossen.’ Daar zijn de andere partijen het mee eens. Aant Jelle Soepboer van NSC vindt dat je een klas niet naar huis kan sturen en benadrukt dat er een structurele oplossing moet komen voor het lerarentekort. ‘Schaf bijvoorbeeld de dag van de leraar maar af, leraren hoeven echt geen Tony Chocolony. Zorg ervoor dat leraren het weer voor het zeggen hebben’. Willem Poppe van de BBB wil vooral van de leraren horen hoe het lerarentekort opgelost moet worden. ‘We moeten goed in gesprek gaan met de werkvloer en het vakmanschap van leraren weer naar voren halen.’ Westerveld reageert hierop dat we allang weten hoe we het lerarentekort kunnen oplossen en dat we niet alleen moeten praten, maar ook vooral moeten doen.

Latere selectie

Moeten we leerlingen later selecteren? De tweede stelling nodigt VVD, CU en D66 uit om met elkaar in debat te gaan. Simone Richardson van de VVD is niet tegen, maar ook niet voor. ‘Je moet het niveau van het kind zelf volgen en scholen mogen zelf beslissen welke niveaus ze aanbieden.’ Hans Teunissen van D66 wil zeker later selecteren, bijvoorbeeld met brede brugklassen en 10 tot 14 scholen. ‘Groep 8 moet geen hard selectiemoment zijn, maar een doorstroommoment en daarbinnen moet er ruimte zijn voor maatwerk.’ Nico Drost van de CU wil ook later selecteren en benadrukt vooral het belang voor kansarme kinderen. ‘We moeten de brug tussen het primair- en voortgezet onderwijs wegnemen. Er is dan geen eindtoets meer nodig. Het onderwijs moet niet gaan om presteren, maar over de ontwikkeling van het kind.’

Stoppen met commercieel aanbod

Mede door het lerarentekort is er een grote toename van het commercieel aanbod in het onderwijs. Is het commercieel aanbod noodzakelijk voor kwaliteit? VVD, SP en CDA gaan hierover in debat. Jamila Yahhaoui van de SP is daar direct duidelijk over. ‘De SP is het natuurlijk oneens. Particulier onderwijs leidt tot grotere kansenongelijkheid en als je niet uitkijkt kun je straks niet meer zonder commercieel aanbod.’ Jalt de Haan van het CDA sluit zich grotendeels aan bij de SP. ‘Goed onderwijs is een kerntaak van de overheid. We zien onderwijs als gemeenschap, geen leerfabriek. Een kwart van de leerlingen volgt nu bijlessen, dat is echt veel.’ Richardson van de VVD vindt dat de kwaliteit van het onderwijs altijd voorop moet staan, ‘maar we moeten niet stoppen met particuliere scholen.’

Artikel 23

Is artikel 23 nog wel van deze tijd? Zorgt het niet voor uitsluiting van leerlingen? CU, D66 en GL/PvdA gaan hierover in gesprek. Drost van de CU laat er geen misterverstand over bestaan: 'Aan artikel 23 willen wij niet tornen, want voor welk probleem is dit de oplossing? Gaat het over gelijkheidsdrang of religiestress? Ouders hebben het fundamentele recht om kinderen op te laten groeien vanuit hun levensbeschouwing.’ Teunissen van D66 vindt dat artikel 23 hervormd moet worden. ‘Er worden heel veel rechten aan het artikel ontleend. Artikel 23 wordt wel eens misbruikt om docenten of leerlingen uit te sluiten.’ Ook Westerveld van GL/PvdA is kritisch en wil een hervorming: ‘Leerlingen worden soms echt uitgesloten en dan wijzen schoolbesturen in hun verdediging naar artikel 23. Dat gebeurt niet massaal en overal, maar het gebeurt wel. Dat moeten we niet willen.’

Gratis opleidingen

Om het lerarentekort op te lossen zijn veel nieuwe leraren nodig, maar ook in andere sectoren zijn tekorten. Is het een goed idee om opleidingen voor tekortberoepen gratis te maken? NSC, SP, CDA en BBB gaan in de laatste stelling hierover in debat. Soepboer van NSC vindt dat gratis niet per definitie kwaliteit is en verwijst naar de gratis, maar zure appeltjes in de supermarkt. ‘Het is veel belangrijker om weer meer mensen naar het beroep te kunnen trekken. Goede leerwerktrajecten kunnen bijvoorbeeld ook helpen.’ Poppe van BBB sluit zich hierbij aan. ‘Goed onderwijs is niet te koop.’ Ook de Haan van het CDA vindt deze oplossing niet de juiste. ‘Uit onderzoek blijkt dat een verlaging van het collegegeld niet zorgt voor een grotere instroom. We moeten aan de voorkant meer in mensen investeren, dus in het onderwijs al enthousiast maken voor tekortberoepen’.  Yahhaoui van de SP vindt een gratis opleiding wel een goed idee. ‘Het is tijdelijk een goede oplossing voor de zorg en het onderwijs. Het idee dat onderwijs gratis kan zijn, vindt de SP niet zo’n gek idee.’

Weima kijkt terug op een mooi inhoudelijk debat. ‘Er ligt een enorme opgave voor ons allemaal om onderwijs hoog op de politieke agenda te krijgen en te houden. Dit debat heeft daar zeker bij geholpen.’