Wat doe je als jouw school terechtkomt in een mediastorm rond de Week van de Lentekriebels? En hoe zorg je ervoor dat je met ouders in gesprek blijft als de spanning op de school stijgt? Schoolleider Jean-Pierre van der Horst en schoolbestuurder Annemie Martens vertellen over hun ervaringen tijdens de Week van de Lentekriebels in 2023.

Op de Jan Ligthartschool Rendierhof in Tilburg kwam directeur Jean-Pierre van der Horst in 2023 voor een ongekende uitdaging te staan. De Week van de Lentekriebels is een initiatief bedoeld om leerlingen op een open en verantwoorde manier voor te lichten over weerbaarheid, relaties en seksualiteit. Maar dit ontketende vorig jaar onverwachts een golf van commotie. Misinformatie en weerstand tegen het lesmateriaal dat zorgvuldig door experts was samengesteld, veroorzaakten een storm van onrust binnen en buiten de school.

Een week van onrust en uitdaging

Van der Horst vertelt over het begin van de onrust: "De situatie escaleerde door een viertal factoren. Allereerst was er de invloed van sociale media, waar ouders werden opgehitst over de inhoud van Lentekriebels. Vervolgens wakkerde Thierry Baudet de vlam aan met desinformatie in de landelijke media. Daarnaast hebben we te maken met ouders die de seksuele opvoeding liever binnenshuis houden, los van de school. 

Maar de echte verrassing kwam van de vierde groep: de aanhangers van complottheorieën. Bij de eerste groepen hadden we in het verleden ook al weerstand gezien, maar de complottheoriedenkers waren een nieuwe, onvoorziene factor. Tegen de tijd dat we ons realiseerden wat er gebeurde, was het al te laat voor een snelle reactie. Het was slechts een week voor de start van Lentekriebels."

Te midden van de onrust die de Week van de Lentekriebels teweegbracht, namen van der Horst en Annemie Martens, voorzitter van het College van Bestuur van Stichting Kinderstad, een beslissende stap. In een gezamenlijke inspanning om de dialoog met de ouders te openen en misverstanden uit de wereld te helpen, besloten ze de Week van de Lentekriebels twee weken uit te stellen en eerst een extra ouderbijeenkomst te organiseren.

Martens benadrukt het doel van deze extra bijeenkomst: "We hebben deze extra bijeenkomst puur georganiseerd om de dialoog met de ouders aan te gaan, hun zorgen aan te horen en aannames weg te nemen. Uit dit gesprek hebben we waardevolle feedback verzameld die ons hielp het tij enigszins te keren en de dynamiek rond dit onderwerp weer in een positief daglicht te stellen." 

Van der Horst vult aan: " Elk jaar informeren we ouders, tijdens themaochtenden, vooraf over dit thema, dit is trouwens iets wat we al jaren doen. Ieder jaar organiseren we informatieavonden voor ouders uit de onderbouw over verschillende onderdelen van onze kerndoelen. Vooral de jonge ouders zijn hierin geïnteresseerd. We worden hierbij begeleid door de GGD. 

Echter, tijdens een van deze bijeenkomsten, werd al bij de tweede dia met verontwaardiging gereageerd door enkele van de 20 aanwezige ouders. Hier speelt meer, dacht ik toen nog," herinnert van der Horst zich, "maar dat de situatie zo groot zou worden bleek pas in de volgende dagen."

Het belang van ouderbetrokkenheid

Tijdens de speciaal georganiseerde ouderbijeenkomst, voorafgaand aan de uitgestelde Week van de Lentekriebels, lag al het lesmateriaal ter inzage voor de 80 aanwezigen. Met zorg en uitleg konden de ouders die de bijeenkomst bezochten het lesmateriaal bekijken. Van der Horst deelt het resultaat van deze bijeenkomst: "Dit werd door meer dan 80% als positief ervaren. Een groot deel van de ouders was gerustgesteld."

Martens vervolgt: "Helaas was er een kleine groep ouders die ondanks onze inspanningen, nog steeds bezwaren had tegen het lesmateriaal. Zij lieten zich interviewen door omroep Ongehoord Nederland, wat voor aanzienlijk veel onrust zorgde. De situatie escaleerde toen pas echt: na de uitzending van Ongehoord Nederland, was het een trending topic op sociale media, waarbij mensen figuurlijk gezegd over elkaar heen buitelden. 

Ondanks onze strategie van uitstel van de Week van de Lentekriebels en het extra informeren van de ouders, bleef 20% van hen weerstand bieden. In de dagen die volgden, nam het rumoer toe. Een deel van de mensen, waaronder veel complotdenkers, wilde demonstreren bij het bestuur. Zij kregen hiervoor van de gemeente een specifiek tijdslot toegewezen bij het gebouw van het bestuurskantoor, om de maatschappelijke orde en het welzijn van de kinderen op de school niet te verstoren. 

Desondanks besloten de demonstranten tegen de afspraken in hun protest ook voort te zetten bij de school. Dit was bijzonder onaangenaam. We hadden nooit kunnen voorzien dat een programma dat al twintig jaar loopt, zo zou escaleren." 

Van der Horst voegt toe: "Het heeft me volkomen verrast, maar ik heb er veel van geleerd. Aanvankelijk vroeg ik me af: waarom zou je lesmateriaal met ouders delen? Je wil ook geen censuur toestaan. Nu zie ik het belang van openheid over het delen van lesmateriaal. Ik geef nu proactief uitleg aan ouders en deel het lesmateriaal van de Week van de Lentekriebels. Sinds vorige week biedt Rutgers ook meer uitleg over het lesmateriaal voor ouders. Ik zet alle beschikbare middelen in, al is het maar om de ouders gerust te stellen." 

Martens benadrukt: "Selecteer uit het aanbod van Rutgers wat nuttig is voor jouw school. Niet alles hoeft gebruikt te worden. Kies materiaal dat past bij de visie van jouw school." Ze reflecteert op een periode van bezinning: "We zijn ons nu meer bewust van de invloed van online en sociale media op informatieverspreiding. Rutgers en onze school houden elkaar op de hoogte van ontwikkelingen. Er zijn websites opgedoken waar we nog nooit van gehoord hadden. Na de coronaperiode is het wantrouwen in de overheid en wetenschap gegroeid. Dit bewustzijn is iets waar we nu meer aandacht aan besteden."

Helaas is niet alle weerstand weggenomen. Een aantal klasgenoten is naar andere scholen vertrokken. Dit is zowel voor de klas, de klasgenoten als voor de leraren een verdrietige gebeurtenis. Het ontwricht de schoolgemeenschap. Martens licht toe: "Als openbare school streven we ernaar er voor alle kinderen te zijn. Dat betekent dat persoonlijke voorkeuren geen rol mogen spelen. Het onderwijzen over seksualiteit is een onderdeel van onze kerndoelen. Eerlijk gezegd, onze professionele houding is flink op de proef gesteld."

Tips uit Tilburg

Van der Horst heeft waardevolle tips voor andere scholen: "Bestudeer het beschikbare materiaal goed. Er zijn verschillende sites waarop lesmateraal wordt aangeboden. Het is belangrijk om selectief te zijn in wat je gebruikt en regelmatig te heroverwegen welk lesmateriaal je de afgelopen jaren hebt ingezet. Let goed op hoe het lesmateriaal van groep 1 tot en met 8 is opgebouwd. 

Naar aanleiding van de ervaringen van vorig jaar hebben we nu een klankbordgroep met ouders opgericht. Deze groep zorgt voor een betere afstemming met de behoeften van de school en heeft geleid tot een nog betere relatie met de ouders. Deze groep is toegankelijker en functioneert anders dan een medezeggenschapsraad of oudercommissie. Samen met de ouders stemmen we af, bespreken we de visie en lopen we door de argumenten."

Martens benadrukt hoe serieus de school de situatie heeft aangepakt, waardoor een volledige escalatie binnen de hele gemeente Tilburg voorkomen kon worden. "Andere scholen binnen Kinderstad en schoolbesturen had hier ook mee te maken maar de commotie concentreerde zich op Rendierhof. Vorig jaar was er op alle niveaus sprake van intensieve samenwerking. Dagelijks was er contact met Rutgers, de PO-Raad, gemeente Tilburg en het ministerie. We voelden ons gesteund en niet geïsoleerd in deze situatie. Samen hebben we een protocol ontwikkeld met een gezamenlijke boodschap. 

We blijven trouw aan onze onderwijstaak en ondersteunen ons lesaanbod volledig. Het is belangrijk om standvastig te blijven, maar ook de zorgen serieus te nemen. Speciale aandacht verdient het luisteren naar en ondersteunen van onze leraren; zij zijn immers degenen die het lesmateriaal overbrengen. Mijn complimenten aan de leraren, die ondanks alles, de lesstof uitstekend hebben weten te presenteren."

Wil je nog meer weten over hoe de school een en ander heeft aangepakt? Je kunt contact met Kinderstad opnemen.